اصفهان یکی استان های جذاب برای گردشگری است که سالانه مسافران زیادی برای بازدید از جاذبه های تاریخی و طبیعی آن به سمتش سفر می کنند

 

 

اغلب کسانی که اسم اصفهان را می شوند یاد سی و سه پل و پل خواجو می افتد که به حق هم جز برترین جاذبه های گردشگری این استان محسوب می شوند؛ اما در این مطلب از مجله ی گردشگری الی گشت ما قصد داریم تا درباره یکی از جاذبه های طبیعی این استان تاریخی به نام دریاچه نمک خور در اصفهان صحبت کنیم. این دریاچه در منطقه ی کویری خور و بیابانک قرار دارد و یکی از قدیمی ترین منابع نمکی ایران به شمار می رود. در ادامه ی این مطلب ایرانگردی همراه با بوم نشین در سفر به جذاب ترین استان ایران باشید تا با دریاچه خور در اصفهان بیشتر آشنا شوید و آن را جز اولویت های گردشگری خودتان قرار دهید.

 

 

 

آشنایی دریاچه نمک خور در اصفهان

 

همانطور که در بالا گفتیم دریاچه خور در اصفهان یکی از قدیمی ترین منابع نمک و همچنین بزرگترین دریاچه های فصلی نمک در ایران محسوب می شود؛ اشکال منظم هندسی سطح این دریاچه را پوشانده اند و جاذبه ای خاص را به نمایش گذاشته اند. جاذبه ای که برخی آن را با عنوان دریاچه نمک کویر مصر می شناسند چرا که این کویر در نزدیکی آن قرار دارد و به دلیل واقع شدن در شهرستان خور و بیابانک از آن با نام دریاچه نمک خور و بیابانک نیز یاد می کنند. قطعا تصور این که در بیابان دریاچه وجود داشته باشد برایتان غیرقابل تصور است اما در سراسر جهان دریاچه های زیادی هستند که در دل کویر جلوه گری می کنند که یکی از آنها دریاچه اوباری لیبی است که می توانید برای آشنایی بیشتر مطلب کاملش را در مجله ی گردشگری الی گشت مطالعه کنید.

 

محل قرارگیری دریاچه نمک خور در اصفهان درست در قسمت مرکزی تا جنوبی کویر مرکزی ایران است و مساحت این دریاچه به ۲۰۰۰ کیلومترمربع می رسد و از همین رو توانسته عنوان بزرگترین دریاچه فصلی نمک در ایران را از آن خود کند. برخلاف وسعت این دریاچه عمق آن به نسبت کم است و با توجه به ارتفاع ۷۰۷ متری که از سطح آب های آزاد دارد جز کم ارتفاع ترین نقاط در فلات ایران به شمار می رود. به دلیل همین ارتفاع کم، دریاچه نمک خور را می توان یک پلایای منحصر به فرد در سطح نیز به شمار آورد.

 

به زمین هایی که ارتفاع کمی دارد و از گل و خارک رس و نمک پوشیده شده نیز پلایا گفته می شود؛ این پدیده زمین هایی را شامل می شود که در حوضه های بسته بیابانی قرار دارند و کم ارتفاع تر از نقاط اطراف خود هستند.

 

 

 

اهمیت اقتصادی دریاچه نمک خور در اصفهان

 

ارزش اقتصادی دریاچه نمک خور در اصفهان بسیار بالاست و از آن به عنوان یکی از گنجینه های ایران یاد می کنند. مطابق با مطالعاتی که صورت گرفته بر روی ارزش اقتصادی و میزان پتاسی که از آن استخراج می شود به عنوان بزرگترین معدن پتاس در جهان شناخته شده است. پتاس یا پتاسیم هیدروکسید یا پتاس یک ترکیب معدنی است که از قوی‌ ترین بازها به شمار می رود. این ترکیب کاربردهای زیادی در صنایع دارد که مهم ترین آنها توانایی خنثی سازی اسیدها است. تولید صابون مایع یکی از موارد شاخص کاربرد این ترکیب محسوب می شود.

 

در قلب کویر کانال هایی حفر شده اند که آب شور را به حوضچه های تبخیر منتقل می کنند تا در کارخانه پتاس در ۴۰ کیلومتری خور ترکیبات مهم آن استخراج می شود. به غیر از پتاس، ۱۶ نوع ماده دیگر نیز از این نمک ها به دست می آید که از میان آنها می توان به نمک صنعتی، نمک طعام، نمک طبی، نمک شستشو و منیزیم اشاره کرد.

 

 

 

خصوصیات زمین شناسی دریاچه خور در اصفهان

 

از لحاظ خصوصیات زمین شناسی که دریاچه خور در اصفهان داراست، این دریاچه در میان دو زمین قرار گرفته که زمین ها به شدت باتلاقی با درصد چسبندگی زیاد در مناطق غربی، شرقی و شمالی هستند و زمین های پف کرده ای که در مناطق جنوبی آن قرار گرفته اند. کویر در این قسمت از دو بخش موسوم به چاله شمالی و جنوبی تشکیل شده است که تفاوت های زیر در میان آنها مشاهده می شود، از جمله ی این تفاوت ها این است که چاله جنوبی ۳ برابر چاله شمالی وسعت دارد و در چاله شمالی ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵ متر بیشتر از چاله جنوبی است. نمک سیاه ۲۰% سطح چاله شمالی را پوشانده و منطقه ای موسوم به کویر طبقه را ایجاد کرده است در حالی که تنها ۵% از چاله جنوبی نمک سیاه دارد.

 

 

 

پلی گون های نمکی

 

قاعدتا در کویر نباید انتظار دیدن پوشش گیاهی باشید، اما آنچه که در این بیابان جلوه گری می کند اشکال نمکین زیبا و دلربایی هستند که جای خالی پوشش گیاهی را برایتان پر می کنند. این اشکال نمکی ساختارهای منظم چندضلعی هستند که به صورت شبکه ای شکل گرفته اند و با عنوان پلی گون یا چند ضلعی شناخته می شوند. در فصل زمستان این اشکال نمکی یا همان پلی گون ها در اثر مخروطی شدن با خاک رس به رنگ سیاه در می آیند و در فصل تابستان به علت شدت تبخیر به رنگ سفید نیز در می آیند. با کاهش مقدار نمک، پلی گون ها سخت و سفت می شوند و به هنگام افزایش مقدار نمک پلی گون ها حالت شکننده پیدا می کنند. ارتفاع ضلع های نمکی که در این منطقه وجود دارد به ۳۰ سانتی متر می رسد و مساحت آن ها تا یک و نیم متر مربع برآورد شده اند.

 

علت پیدایش پلی گون ها

 

در زمان بارش باران در این منطقه، سیلاب هایی در زمین های اطراف پدید می آیند که به سمت دریاچه سرازیر شده و سطحی از آب دریاچه را در برمی گیرد. این آب ها به دلیل شوری کویرهای اطراف اشباع از نمک هستند و هنگامی که به دریاچه می ریزند، به دلیل دمای بالای هوا و سرعت زیاد تبخیر، تنها لایه ای از نمک، از خود باقی می گذارند. میزان اختلاف درجه ی حرارتی که در روز و شب پدید می آید لایه های نمکی سطحی را می شکند و رطوبت لایه های زیرین از میان ترک ها و شکستگی ها به بیرون نفوذ می کند. این رطوبت بر اثر خشکی هوا از بین می رود و چند ضلعی های نمکی (پلی گون های نمکی) سطح دریاچه را می پوشانند. البته حرکت لجن های سیاه لایه های زیرین نیز در این شکل گیری ایفای نقش می کنند که نمی توان آن را نادیده گرفت.

 

 

 

قدم زدن در کنار دریاچه

 

سعی کنید حتما در کنار دریاچه نمک خور در اصفهان قدم بزنید و به خصوص در فصل پاییز که هوا متعادل است. البته به یاد داشته باشید که آب در سطوح زیرین در جریان است و از زیر پای شما عبور می کند. حواس تان به پلی گون ها نیز باشد و آنها را با پاهای تان تخریب نکنید.

 

 

 

بازدید از کویر طبقه، مرز میان دریاچه نمک خور

 

هنگامی که به سمت دریاچه نمک خور در اصفهان می روید، می توانید از کویر طبقه که منطقه ای بسیار صعب العبور محسوب می شود هم دیدن کنید اما این منطقه به دلیل سطح تیز و برنده ای که دارد حرکت خودرو و چهارپایان بر روی آن بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است. این اشکال تیز و انفجاری از نمک سیاه تشکیل شده و در طی یک فرآیند کاملا طبیعی به این شکل درآمده اند. با عبور اشعه مادون قرمز خورشید از نمک سفید، این اشعه به لجن های سیاه رنگ لایه های زیرین می رسد که بهترین سطح برای جذب آن به شمار می روند. با گرم شدن لجن ها بر اثر جذب اشعه حالت انبساطی در آنها به وجود می آید.

 

 

 

شرایط آب و هوا و بهترین زمان سفر به دریاچه خور

 

همانطور که می دانید دریاچه نمک خور در اصفهان در منطقه ای بیابانی قرار گرفته و شرایط هوای بیابانی هم کاملا مشخص است روزها به شدت گرم و شب ها هم به شدت سرد! شرایط در این منطقه هم به همین منوال است و میانگین بارش باران در این منطقه ۲۰ میلیمتر در سال و میانگین دما در گرمترین زمان سال هم ۵۵ درجه سانتی گراد اندازه گیری شده است. به طور کلی هوا در چهار فصل سال خشک است اما در فصول گرم میزان رطوبت آن به میزان بسیار ناچیزی کاهش پیدا می کند. بهترین زمان برای بازدید از دریاچه نمک مهر ماه تا اردیبهشت ماه است؛ توجه داشته باشید که اگر در فصل تابستان به این منطقه سفر کردید میزان تبخیر در بالاترین حد خودش است و آفتاب هم به شدت می تابد بنابراین آب کافی همراه خودتان ببرید و لوازم مربوط به جلوگیری از آفتاب زدگی را هم همراهتان داشته باشید.

 

 

 

شرایط اقامت و امکانات دریاچه نمک خور

 

در منطقه ای که این دریاچه وجود دارد، امکانات چندانی وجود ندارد، اما اگر خواستید که شب را در این منطقه بگذرانید می توانید از مراکز اقامتی که در شهرهای اطراف وجود دارند نیز استفاده کنید. در غیر این صورت می توانید برای خودتان کمپ در کویر به پا کنید و شب را در این منطقه بکر و هیجان انگیز سپری کنید البته اگر حرفه ای هستید تصمیم به این کار بگیرید.

 

 

 

دسترسی به دریاچه نمک خور در اصفهان

 

آدرس: استان اصفهان، ۴۰ کیلومتری شرق مرکز شهرستان خور و بیابانک، محور ارتباطی طریق‌الرضا(ع) خور ـ طبس

 

با حرکت از شهرستان خور به سمت طبس بعد از طی مسافت ۴۰ کیلومتر قسمت جنوبی دریاچه را خواهید دید. می توانید در مکان امنی توقف کرده و گشتی در آن بزنید. مسیرهای دیگری هم برای رسیدن به دریاچه وجود دارند؛ اما به علت باتلاقی بودن زمین های اطراف و گاه خود دریاچه به هیچ عنوان پیشنهاد نمی شوند.

 

 

منبع: الی گشت