محوطه باستانی «تپه‌ سیلک» اولین تمدن شهرنشین در بخش مرکزی ایران است که میراث ارزشمند تاریخی مانند قدیمی‌ترین خشت دست‌ساز، زیگورات سیلک و سفال‌های منقوش را در خود جای داده است.

.

 

 

سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک مکتوب متعلق به دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده است.
طبق اسناد تاریخی تمدن مردمان تپه‌های سیلک مغلوب تمدن آریایی شد و تنها یادگارهایی از آن‌ها در لایه‌های گوناگون حفاری مانند ظروف لوله‌دار بلند با نگاره اسب و خورشید و جنگ‌ افزار آهنی و شمشیر و نیزه‌های بلند پیدا شده ‌است.
.
خطی که هم‌زمان با آغاز تاریخ در ایلام به وجود آمده ‌بود، با نام پرتو ایلامی شناخته شده، پس از رها شدن این پایگاه بازرگانی از میان رفته است. گفتنی است خط پرتو ایلامی به موازات خط سومری رشد کرده و از یک خط تصویری چند کلمه‌ای نمادین به یک خط هجایی با کلمات مرکب از علایم تغییر یافت. این خط در این مرحله ٢۵٠٠ علامت داشت که علایم معمولا از بالا به پایین نوشته می‌شده است، اما عکس آن نیز گاهی مشاهده شده است. در قرن ٢۴ پیش از میلاد کاتبان ایلامی خط میخی اکدی را به سلیقه خود می‌نوشتند.
.

.

تاریخچه تپه سیلک

.

نزدیک به پنج‌هزار سال پیش از میلاد، مردم غارنشین فلات ایران در پی دگرگونی‌‌هایی که از لحاظ آب و هوا و تشکیل مزارع و چمن‌زارها به وجود آمده بود، به دشت‌ها روی آوردند و زندگی تازه‌ای را آغاز کردند و در تمدن آن‌ها نسبت به دوران پیشین پیشرفت بیشتری دیده شد. کهن‌ترین مردم دشت‌نشین، مردم محل سیلک (Sialk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی آن‌ها طی کاوش‌ها کشف شده است. میدان‌گاه باستانی سیلک نیز در منطقه فین کاشان واقع شده ‌است و پیشینه‌ای نزدیک به هفت هزار سال دارد.

.

 

 

چگونگی کشف تپه سیلک کاشان

.

در حدود هشتاد سال پیش با جاری شدن سیل در زمین‌های کشاورزی کاشان، تمدنی بزرگ و چندهزار ساله نمایان شد؛ ابزارآلات و سفالینه‌هایی متفاوت با ابزارهای کنونی پیدا شدند که حیرت و حس کنجکاوی همه را برانگیختند و در این میان، افرادی که می‌خواستند یک شبه ره صد ساله را بروند، دل خاک‌های این تپه را زیر و رو کردند. بعد از مدتی با فروخته شدن آثار به‌ دست آمده توسط مردم و به‌ خصوص کشاورزان منطقه به دلالان عتیقه‌، پای غارتگران هم به «سیلک» باز شد. تمدنی گمشده که هزاران سال از عوامل مخرب طبیعی در امان مانده بود به مزرعه‌ شخم‌ زده‌ی‌ عتیقه‌‌فروشان تبدیل شد و سرانجام با انتقال آثار تاریخی به کشورهای غربی، «رومن گیرشمن»، باستان‌شناس موزه‌ی «لوور» فرانسه، با هدف شناخت و شاید نجات تمدنی که به همه‌ی مردم جهان تعلق داشت، روانه‌ی ایران شد.

.

 

 

اقدامات بعد از کشف تپه

.

اما بعد از خاتمه فعالیت‌های گیرشمن و چاپ گزارش‌‌های او، تا سال ۱۳۸۰ توجهی به سیلک نشد، به‌ طوری که بسیاری از اراضی این محوطه به زمین کشاورزی تبدیل شد و به گفته برخی ساکنان قدیمی برای گسترش شهر و خانه ‌سازی‌‌ها فاصله چندانی تا این محوطه باقی نمانده بود؛ و در صورت ادامه این روند، از این تپه‌ی باستانی به ‌جز نام و خاطره‌‌ای باقی نمی‌ماند. سرانجام دکتر صادق ملک شهمیرزادی، باستان‌شناس بزرگ و کوشای کشورمان، برای بررسی و ادامه‌ کاوش‌ها به سیلک رفت و با انجام پنج فصل کاوش که تا سال ۱۳۸۵ طول کشید، توانست نتایج کارهای خود را در چند جلد آماده‌ چاپ کند.

.

 

 

موقعیت جغرافیایی تپه سیلک

.

تپه‌های سیلک کاشان در ضلع جنوبی‌غربی این شهر و در سمت راست جاده کاشان به فین یعنی خیابان امیر کبیر واقع شده و شامل دو تپه شمالی و جنوبی یا همان گورستان الف و ب به فاصله ۶۰۰ متری از هم است. گورستان الف با قدمت ۳۵۰۰ ساله امروزه روی بلوار امیرالمومنین کشیده شده است. گورستان ب نیز با قدمت ۳۰۰۰ ساله در زیر باغ ها و مزارع کشاورزی ضلع غربی تپه قرار گرفته است.

.

 

 

منبع: کجارو